Rozwód zarówno dla rodziców, jak i dziecka jest bardzo stresową sytuacją, mogącą sprawić, iż dziecko straci poczucie bezpieczeństwa i będzie się obwiniało za rozpad małżeństwa rodziców. Niestety, niektórzy rodzice wykorzystują dziecko podczas rozwodu jak narzędzie, by wygrać sprawę. Równie często zdarzają się sytuacje, w których to jedno z rodziców manipuluje (świadomie lub nie) potomkiem i nastawia go negatywnie przeciwko drugiemu rodzicowi. Okoliczności takie nazwane są alienacją rodzicielską.
Alienacja rodzicielska, co to takiego?
Alienacja rodzicielska definiowana jest jako świadoma chęć ograniczenia lub zniszczenia więzi dziecka z drugim rodzicem. Sytuacja ta ma najczęściej miejsce po rozwodzie, kiedy rodzicie nie są w stanie porozumieć się odnośnie kontaktów z dzieckiem czy sprawowania opieki nad nim.
Alienacja może przyjmować różne formy – od fizycznego odizolowania do psychicznej manipulacji dzieckiem. Rodzic dopuszczający się przemocy emocjonalnej na dziecku najczęściej przedstawia drugiego rodzica w niekorzystnym świetle – krytykuje go, ośmiesza, wmawia dziecku, że ojciec/matka go nie kocha lub wzbudza poczucie winy w dziecku (szantaż emocjonalny).
Warto też wspomnieć, że działania te są stosowane nie tylko przez rodziców, ale i dziadków, wujków, ciocie, znajomych.
Jak alienacja rodzicielska wpływa na dziecko?
Alienacja uważana jest za formę przemocy wobec dziecka – nie bez powodu, ponieważ wywołuje w małoletnim bardzo negatywne odczucia, które w późniejszym czasie przeradzają się w poważne problemy psychiczne, emocjonalne czy zdrowotne. Dziecko:
- odczuwa lęk,
- ma poczucie odrzucenia,
- bóle głowy,
- może wykazywać zachowania agresywne,
- ma słabe wyniki w nauce,
- nie potrafi okazywać smutku i innych emocji,
- traci poczucie wartości.
W dorosłym życiu osoba taka ma problem z nawiązaniem bliskich kontaktów z innymi ludźmi, a nawet pojawiają się trudności w stworzeniu intymnego związku. Ponadto osoby dotknięte alienacją mogą cierpieć na różne zaburzenia psychiczne, takie jak:
- depresję, nerwicę,
- stany lekowe,
- wpadają w nałogi i fobie,
- problemy z okazaniem zaufania,
- pojawiają się problemy w sferze seksualnej.
Jak radzić sobie z alienacją?
W polskim prawie alienacja rodzicielska nie została oficjalnie uregulowana, dlatego dochodzenie roszczeń przeciwko rodzicowi jest ciężkie.
Rodzic przeciwko, któremu dopuszczono się ograniczenia kontaktów z dzieckiem powinien prawnie uregulować kwestię kontaktów z dzieckiem. Może wkroczyć na drogę sądową (która jest dłuższa i kosztowniejsza), bądź zgłosić się do mediatora rodzinnego, w celu porozumienia się z małżonkiem.
Alienacja rodzicielska bez wątpienia jest przemocą wobec dziecka. Rodzice podczas separacji lub rozwodu powinni chronić swojego potomka i unikać obciążania go swoimi sprawami, gdyż ma to bardzo negatywny wpływ na jego rozwój.