Sport od zawsze budzi w każdym z nas wiele emocji oraz powoduje konflikty na różnych płaszczyznach – między kibicami, zawodnikami, klubami, itp. Nieporozumienia związane z różnicą zdań, dążeniem do udowodnienia własnej racji, ochrona własnych interesów, niesportowe zachowania, a czasem nawet nadużycia w dążeniu do osiągnięcia lepszego wyniku sportowego, wygranej, mogą stanowić zalążek poważnego konfliktu, który doprowadza do postępowania sądowego. Jednak eskalacji konfliktu można zapobiec załatwiając spór przy użyciu polubownych metod. Na szczególną uwagę zasługują tu arbitraż oraz mediacje.
Arbitraż w sporach sportowych
Arbitraż jest sądem polubownym. Instytucja ta polega na przekazaniu sprawy w ręce specjalistów z wybranej dziedziny, którzy rozstrzygają spór wydając wyrok.
Sportowy Sąd Arbitrażowy, zwany także Trybunałem Arbitrażowym do spraw Sportu, w skrócie CAS (lub TAS) to międzynarodowy sąd arbitrażowy, powołany jako najwyższa instancja rozstrzygania sporów w dziedzinie sportu. Główna siedziba Sądu znajduje się w Lozannie w Szwajcarii; oddziały Sądu umieszczono w Nowym Jorku i Sydney, a tymczasowo Sąd zbiera się w miastach igrzysk olimpijskich, jeżeli zajdzie ku temu potrzeba. CAS cieszy się wielkim prestiżem w międzynarodowej społeczności sportowej. Arbitrze wywodzą się z 55 krajów i jest ich ponad 155. Większość niedawnych spraw rozważanych przez Sportowy Sąd Arbitrażowy dotyczyła opłat transferowych w zawodowej piłce nożnej lub dopingu wydolnościowego.
W Polsce, na wzór CAS, działa przy PKOl (Polskim Komitecie Olimpijskim) Trybunał Arbitrażowy ds. Sportu, który jest najwyższą sportową instancją odwoławczą w Polsce. Trybunał rozstrzyga spory wynikające z zaskarżenia ostatecznych decyzji dyscyplinarnych polskich związków sportowych, jak również działa jako stały sąd polubowny.
Rozwiązuje sprawy z zakresu między innymi kontraktów zawodników, umów menadżerskich, umów transferowych zawodników, sponsoringu czy spraw dyscyplinarnych i dopingowych. Przykładowo sprawy:
- związane z wykluczeniem, skreśleniem zawodnika, sędziego ze związku, klubu, bądź innej instytucji sportowej,
- o dożywotnią lub czasową dyskwalifikację zawodnika, sędziego lub działacza sportowego,
- o pozbawienie tytułu mistrza – zawodnika lub zespołu sportowego
- dyscyplinarne oraz wiele innych.
Aby można było skierować sprawę do sądu arbitrażowego wymagana jest zgoda obu stron konfliktu. Arbitraż, w którym uczestniczą specjaliści z danej dziedziny zapewnia fachową ocenę sytuacji i rozstrzygnięcie konfliktu z uwzględnieniem specyfiki branży.
Mediacja w rozwiązywaniu sporów sportowych
Coraz częściej spory na tle sportowym są załatwiane przy udziale mediatora. Szczególnie, jeśli dotyczą one spraw wewnątrzklubowych czy wewnątrzzwiązkowych. Mediator uczestniczy w spotkaniu ze stronami i pomaga im wypracować satysfakcjonujące rozwiązanie. Mediacja stosowana jest w konfliktach np.:
- o zapłatę,
- o zmianę lub używanie barw klubowych,
- licencji,
- dodatkowych świadczeń dla zawodników,
- o ekwiwalent za wyszkolenie zawodnika,
- w razie konfliktów między klubami a właścicielami obiektów sportowych,
- w razie konfliktów wewnątrz organizacji – między zawodnikami, menedżerami,
- o prawa do wizerunku,
- realizację umów sponsorskich.
Warto również wspomnieć, iż mediacja może zostać wykorzystana zarówno w profesjonalnym, jak i w amatorskim uprawianiu sportu. W sporcie, gdzie szczególnie ważna jest współpraca między zawodnikami, gdzie klub jest traktowany jaka rodzina, istotne jest utrzymanie przyjaznych relacji. Konflikty są nieuniknione, ale dzięki polubownemu ich załatwianiu przy udziale mediatora, partnerstwie we wspólnym znajdywaniu rozwiązań, możliwa jest dalsza współpraca. Ponadto mediacja w sporcie stanowi szybki sposób zakończenie konfliktu i pomaga zachować pozytywny wizerunek obu stron, co jest szczególnie istotne dla rozpoznawalnych, znanych sportowców i klubów. W mediacji wygrywają wszyscy!