Co to jest testament?
Zgodnie z Kodeksem Cywilnym testament jest to dokument określający wolę spadkodawcy jak chce rozporządzać swoim majątkiem na wypadek śmierci. Aby testament miał moc prawną, dokument ten musi spełniać kilka warunków:
- testament musi zostać sporządzony jednostronnie, tzn. tylko i wyłącznie przez jedną osobę,
- osoba sporządzająca testament nie może być ubezwłasnowolniona, musi być całkowicie świadoma tego co robi, a także musi mieć pełne prawo do dysponowania własnym majątkiem,
- testament nie może zostać spisany przez pośrednika.
Do chwili śmierci spadkodawcy testament nie ma żadnej wartości, nie niesie ze sobą żadnych skutków prawnych, a spadkodawca w każdej chwili może go zmienić. Z chwilą otwarcia testamentu, po śmierci spadkodawcy, dokument ten nabiera mocy prawnej.
Otwarcie testamentu nie raz budzi wiele emocji, nie każdy bowiem zgadza się z wolą spadkodawcy, np. z powodu pominięcia go w testamencie.
Co w takiej sytuacji zrobić? Czy można domagać się wypłaty przysługującego zachowku?
Mediacje jako rozwiązanie sporu rodzinnego
Każdemu ustawowemu spadkobiercy pominiętemu w testamencie przysługuje zachowek. Kierując tego typu sprawę do sądu należy liczyć się z dużymi kosztami oraz długim czasem oczekiwania na rozstrzygnięcie sądowe. Zachowek wypłacany jest zawsze przez osobę obdarowaną na mocy testamentu i zawsze w formie pieniężnej, jednak kwota jaka ma zostać wypłacona nie jest od początku znana. W pierwszej kolejności należy ustalić jaką wartość ma masa spadkowa czyli rzeczy, które otrzymał testamentem obdarowany. Zamiast wchodzić na drogę postępowania sądowego w sprawie o zachowek warto zdecydować się na pomoc mediatora. Celem mediatora jest pomoc stronom w osiągnięciu porozumienia. Mediator pomaga też zrozumieć, że nie należy „obwiniać” obdarowanego, że on dostał coś w spadku, gdyż taka była wola spadkodawcy. Spory o zachowek zazwyczaj dotyczą rodzin, warto więc polubownie rozwiązać konflikt i znaleźć porozumienie. Mediacje pozwalają na zachowanie więzi rodzinnych, pozostają one ze sobą w dobrych relacjach, mają poczucie sprawiedliwego rozwiązania sprawy oraz czują satysfakcję ze sprawnego przebiegu postępowania. Osoby, które nie sięgają po mediacje trwają w konflikcie latami, zrywają kontakty, dodatkowo narażają się na wyczerpanie psychiczne i emocjonalne.
Podział majątku gdy nie ma testamentu
Zdarza się także, że osoba umiera pozostawiając po sobie majątek, jednak nie spisując wcześniej testamentu. Co wtedy dzieje się z majątkiem zmarłego? Jeżeli spadkodawca nie pozostawił testamentu to prawo spadkowe przewiduje konkretne udziały w masie spadkowej przysługujące najbliższym (spadkobiorcom ustawowym) w drodze dziedziczenia ustawowego. Jednak udziały bardzo często rodzą spory w rodzinie, bo zazwyczaj majątek to nie gotówka lecz mieszkanie, dom, grunty, samochód lub też inne rzeczy ruchome. Najlepszym rozwiązaniem by było spieniężenie całego majątku i podzielenie między spadkobiorców. Nie zawsze jest to takie proste, gdyż czasem jeden ze spadkobierców ustawowych użytkuje daną ruchomość czy nieruchomość. Gdy po śmierci spadkodawcy ma obowiązek spłacić pozostałych spadkodawców to subiektywnie wycenia to mienie jak najniżej. Jeśli jest stroną, która ma być spłacona (przez drugiego spadkobiorcę) to zmienia punkt widzenia. Mienie jest o wiele więcej warte i kwota, którą chce otrzymać ma być wyższa. To naturalnie rodzi konflikty. Spór w sądzie jest długotrwały, kosztowny (opłaty sądowe, opłaty za biegłych itd.). Warto więc i w tej sytuacji skorzystać w pomocy mediatora, który pomoże znaleźć najlepsze rozwiązanie dla obu stron, zachowując przy tym dobre relacje w rodzinie.
Przebieg mediacji w przypadku podziału spadku
Przed rozpoczęciem rozwiązywania sprawy mediator zapozna się z punktem widzenia obu stron konfliktu, a dzięki bezstronności będzie umiał obiektywnie spojrzeć na zaistniały problem. Mediator wysłucha każdą ze stron. Jego zadaniem jest doprowadzenie do porozumienia stron, nie zaś rozsądzenie kto ma racje.
Od samego początku trwania mediacji, mediator będzie moderować spotkanie. Poprzez umiejętne prowadzenie rozmowy i zadawanie pytań pogłębiających pozwoli zrozumieć stanowisko drugiej strony. Czasem wystarczy jedno spotkanie tego typu, jednak przeważnie potrzeba ich więcej, od dwóch do trzech. Zależne jest to od tego, ile osób jest zaangażowanych w konflikt.