Często wydaje nam się oczywiste, że dorobek naszego wspólnego życia np. dom należeć będzie po śmierci małżonka do nas i będziemy nim swobodnie dysponować. Jednak czasami w życiu zdarza się tak, że w wieku np. 60 lat zostajemy bez małżonka i na dodatek w obliczu podziału majątku z jego rodziną.
Z podwórka mediatora
Małżeństwo bezdzietne, małżonek nie pozostawił po sobie testamentu, jego rodzice już nie żyją, ale żyje jego siostra. Po śmierci małżonka połowa majątku, w tym przypadku połowa domu (wynikająca z ustawowej wspólności majątkowej) jest masą spadkową, która podlega dziedziczeniu. W świetle przepisów prawa (Art931 do 940k.c.) żyjącej siostrze należy się spadek po śmierci brata.
Przepisy Art. 931 do 940 k.c. określają dziedziczenie ustawowe w 6 grupach. Dziedziczenie przez kolejną z grup może odbyć się dopiero w przypadku braku osób należących do poprzedniej:
- Małżonek i dzieci spadkodawcy ( zstępni spadkodawcy, jeżeli dziecko nie dożyło otwarcia spadku)
- Małżonek i rodzice spadkodawcy ( rodzeństwo spadkodawcy, jeżeli rodzic nie dożył otwarcia spadku; zstępni rodzeństwa, jeżeli rodzeństwo nie dożyło otwarcia spadku)
- Dziadkowie spadkodawcy ( zstępni dziadka, jeżeli dziadek nie dożył otwarcia spadku)
- Pasierbowie spadkodawcy (czyli dzieci ich małżonków)
- Gmina ostatniego zamieszkania spadkodawcy
- Skarb Państwa, jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą.
W jakiej sytuacji znalazła się żona ?
Niestety nie udało się jej uzyskać kredytu, aby spłacić szwagierkę, ze względu na wiek i brak odpowiedniego zabezpieczenia kredytu. Dom nie może być zabezpieczeniem ani nie można go sprzedać, ponieważ należy również do siostry męża, żona nie ma prawa aby swobodnie nim dysponować. Zaproponowana kwota z odłożonych oszczędności nie satysfakcjonuje szwagierki i dochodzi do sprawy sądowej.
Po rozpoczęciu sprawy sądowej sędzia kieruje sprawę do mediacji. Strony po kilku posiedzeniach mediacyjnych osiągają porozumienie i zostaje podpisane porozumienie będące projektem ugody.
Ważne zarówno dla stron jak i mediatora:
Należy pamiętać, że pozasądowe przeniesienie własności nieruchomości dla swojej ważności wymaga formy aktu notarialnego. (art. 158 k.c.). Dopiero z aktem notarialnym możemy przekazać dokumenty do sądu wnioskując o ich zatwierdzenie i umorzenie postępowania sądowego. Drugim rozwiązaniem jest spisanie porozumienia zawierającego uzgodnienia stron oraz zapis, że strony zobowiązują się do zgodnego potwierdzenia wspólnych uzgodnień przed sądem podczas rozprawy.
W naszym przypadku mediacyjnym, sprawa zakończyła się pomyślnie. Wiele jest takich spraw w których małżonek lub małżonka osoby zmarłej zmaga się z dużym kłopotem po wizycie u notariusza i stwierdzeniu nabycia spadku.
Przez kilka lat osoba taka posiada w domu czy mieszkaniu własnościowym nowych lokatorów, czy chociażby współwłaścicieli , którzy wizytują administrację sprawdzając terminowość opłat czynszu, niekoniecznie przejmując się partycypacją w kosztach. Nawet współwłasność pojazdu, okazuje się kłopotliwa, gdy pojawia się współwłaściciel, który egzekwuje swoje prawo do użytkowania. Sprawy sądowe trwają długo, pojazd traci na wartości, a koszty przeglądu, ubezpieczenia, napraw trzeba ponosić.
Jeżeli małżonek pozostawiłby testament, w którym wskazałby żonę jako spadkobiercę, to tym samym pozostawiłby dom do jej wyłącznej dyspozycji. Oczywiście przepisy prawa chronią najbliższą rodzinę tzw. spadkobierców ustawowych, ale przysługuje im wtedy prawo ubiegania się o zachowek. (Art. 991 k.c.) od osoby, która przyjęła spadek na mocy testamentu. Stwarza to jednak mniej kłopotów, bo roszczenie o zachowek ma zawsze formę pieniężną, więc swobodnie można dysponować mieniem w trakcie toczącego się postępowania.
Rozporządzajmy więc swoim majątkiem zgodnie z własną wolą, znajdźmy czas na wizytę u notariusza i zachęcajmy do tego innych.
Możemy przekazać notariuszowi dyspozycję bezpłatnego umieszczenia informacji o naszym testamencie do NORT czyli Notarialnego Rejestru Testamentów, który prowadzą notariusze. Do NORT trafia informacja, że dana osoba sporządziła testament i w której konkretnie kancelarii notarialnej. Dane z rejestru możemy sprawdzić u dowolnego notariusza.